🔴نکته کاربردی از جزا ( خیانت در امانت)

🔴نکته کاربردی از جزا

شخصی کتابی را به دوست خود می‌دهد تا ضمن نگهداری، هفته بعد آن را به شخص ثالثی تحویل دهد. چنانچه دریافت کننده کتاب در مدت ۷ روزه امانتِ کتاب در نزد خود بدون اخذ اجازه از مالک آن را مورد مطالعه قرار داده و از منافع آن بهره‌مند شده باشد، آیا جرم خیانت در امانت محقق شده است؟

در خصوص تعریف جرم خیانت در امانت در ماده ۶۷۴ قانون تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده آمده است: «هر گاه اموال منقول یا غیر منقول… به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا‌ هر کار با اجرت‌ یا بی اجرت به کسی داده شده و بنابر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او‌ بوده آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»

نکته‌ای که در این ماده حائز اهمیت است، وقوع عناصر مادی این جرم از سوی متهم (استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود کردن) با وصفِ «به ضرر مالکین یا متصرفین آنها» است. بنابراین هرچند که رفتار ارتکابی از سوی مشتکی عنه (مطالعه کتاب) یکی از مصادیق عنصر مادی «استعمال» محسوب می شود اما با توجه به اینکه با خواندن و مطالعه کتابِ موضوع امانت از سوی امانت گیرنده، عملاً ضرری به مالک آن وارد نشده است، نمی‌توان وقوع این جرم را محقق دانست.

البته به غیر از برخی مصادیق «استعمال»، وقوع عناصر مادی دیگری که در ماده فوق به آنها اشاره شده است (تصاحب، تلف و مفقود کردن) غالباً به ضرر مالک یا متصرف مال موضوع امانت است و با وقوع این وصف ملازمه دارد. برای مثال هرکس مبادرت به تلف کردن یا مفقود نمودن مال موضوع امانت نماید، بلاشک به ضرر صاحب آن مال اقدام نموده و تقریباً فرضی پیدا نمی‌شود که ایشان مبادرت به این اعمال نموده و مالک یا متصرف را بی‌نصیب از ورود ضرر کرده باشد.