کسر حقوق بابت مهریه
مهریه
مهریه به مالی گفته می شود که مرد در هنگام عقد نکاح به زن خود میپردازد یا متعهد به پرداخت آن می شود.
مهریه از جمله حقوق مالی است و به محض جاری شدن عقد به زن تعلق میگیرد. مقنن به این موضوع در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی پرداخته است.
ماده ۱۰۸۳ قانون مدنی:
به مجرد عقد زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی در آن بنماید.
بنابراین بلافاصله بعد از عقد زوجه به میزان مهریه از زوج طلبکار می شود و می تواند آن را مطالبه کند. در صورت استنکاف مرد از پرداخت مهریه همسر خود و اقامه دعوا توسط زوجه دادگاه به توقیف اموال و دارایی های فرد تا میزان مهریه حکم می کند.
- واژه توقیف در لغت به معنای بازداشت کردن است.
حقوق و مزایایی که کارمندان دولت دریافت می کنند جزء اموال و دارایی های آنان محسوب است زیرا ارزش مالی داشته و در غالب موارد به صورت وجه نقد پرداخت می شود و از این رو امکان بازداشت را دارد. و از آنجا که امروزه بنا به شرایط اقتصادی بسیاری از افراد توانایی پرداخت مهریه به صورت یکجا را ندارند دادگاه به پرداخت مهریه به صورت اقساط حکم می کند.
بنابراین میتوان حقوق و مزایای کارمندان دولت را بابت مهریه تا زمانی که پرداخت مهریه به صورت کامل صورت گرفته باشد درخواست کرد.
در این خصوص مقنن در قوانین مختلف احکامی را بیان کرده که در این مقاله به صورت مختصر و مفید به آن پرداخته می شود.
توقیف حقوق کارمندان دولت و میزان توقیف
بر اساس ماده ۹۶ قانون اجرای احکام مدنی اگر محکوم کارمند یکی از ادارات دولتی یا وابسته به دولت باشد در صورت تجرد و نداشتن فرزند تا میزان یک سوم از حقوق وی بایت پرداخت مهریه به زوجه توقیف می شود. و اگر مرد دارای همسر یا فرزند باشد میزان حقوقی که قابل توقیف است به یک چهارم کاهش پیدا می کند. علت این امر هم این است که فردی که دارای همسر و فرزند باشد هزینه های بیشتری در زندگی دارد. به همین علت مقنن برای جلوگیری از اخلال در زندگی مدیون شرایط تاهل و کاهش میزان توقیف حقوق تا یک چهارم را وضع کرده است.
بازنشستگی به معنای کناره گیری از ادامه شغل در اثر بالا بودن سن است. شخص بازنشسته تا زمانی که زنده است مستحق استفاده از حقوق و مزایایی است که قانون مشخص کرده است. طبق تبصره ماده ۹۶ قانون اجرای احکام مدنی توقیف حقوق بازنشستگی فقط تا میزان یک چهارم مجاز خواهد بود.این حکم بدون قید و شرط بیان شده است حتی اگر فرد بازنشسته مجرد باشد یا دارای فرزندی نباشد. دلیل مقنن شاید این باشد که هزینه های زندگی فرد بازنشسته بنا به شرایط سنی بیشتر از افراد دیگر است و به جهت جلوگیری از اختلال در زندگی فرد؛ مقنن این حکم را وضع کرده است.
توقیف حقوق و مزایای نظامیان در زمان جنگ
طبق تبصره ۲ ماده ۹۶ قانون اجرای احکام مدنی توقیف حقوق فرد نظامی در زمان جنگ به هیچ وجه ممکن نیست. ماده ۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مواردی که نظامی محسوب می شوند را به صورت حصری بیان کرده استو جنگ هم به حالت درگیری فیزیکی بین دو سپاه است.
ماده ۱ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح:
ماده 1 – دادگاههای نظامی به جرائم مربوط به وظائف خاص نظامی و انتظامی‌کلیه‌افراد زیر که در این قانون به اختصار «نظامی» خوانده می‌شوند رسیدگی می‌کنند:
الف – کارکنان ستادکل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران وسازمانهای وابسته.
ب – کارکنان ارتش جمهوری اسلامی ایران و سازمانهای وابسته.
ج – کارکنان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و سازمانهای وابسته و اعضای‌بسیج
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
د – کارکنان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سازمانهای وابسته.
هـ – کارکنان مشمول قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.
و – کارکنان وظیفه از تاریخ شروع خدمت تا پایان آن.
ز – محصلان – موضوع قوانین استخدامی نیروهای مسلح – مراکز آموزش نظامی و‌انتظامی در داخل و خارج از کشور و نیز مراکز آموزش وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای‌مسلح.
ح – کسانی که به طور موقت در خدمت نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران‌هستند و طبق قوانین استخدامی نیروهای مسلح در مدت مزبور از اعضاء نیروهای مسلح‌محسوب می‌شوند.
دلیل این اقدام مقنن حمایت از فرد نظامی در زمان جنگ است که جان خود را در جهت حفظ آرامش و کیان جامعه و کشور به خطر می اندازد.
توقیف مستمری مددجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی کشور
مقنن در جهت ایجاد برابری و عدالت اجتماعی امر به تاسیس نهادهایی چون کمیته امداد و سازمان بهزیستی کرده است. هدف این نهادها کمک به افراد نیازمند در جهت توانمندسازی و جلوگیری از اختلال در زندگی آنها است و در راه تحقق این هدف اقدام به پرداخت مستمری به افراد نیازمند می کند. مقنن در ماده ۱ آیین نامه چگونگی تشخیص و تعیین افراد نیازمند به تعریف این گروه پرداخته است.
فراد مزبور عبارتند از:
- ازکارافتادگان و معلولان نیازمند که توانایی مالی اداره زندگی خود را ندارند و افراد تحت تکفل آنها.
- زنان و کودکان بی‌سرپرست و نیازمند موضوع قانون تأمین زنان و کودکان بی‌سرپرست، مصوب 1371.
- خانواده‌های زندانیان نیازمند، در مدت زندانی بودن سرپرست خانواده.
- آسیب‌دیدگان ناشی از حوادث طبیعی و غیر طبیعی که امکانات اولیه زندگی خود یا وسایل اشتغال خود را از دست داده‌اند تا زمانی که امکانات اولیه یا‌وسایل اشتغال خود را به دست آورند.
- عایله نیازمند تحت تکفل سربازانی که درآمدی برای اداره زندگی ندارند، در مدت سربازی و حداکثر تا پایان سال 1374
- مشمولان طرح شهید رجایی.
- سایر مواردی که مشمول بندهای فوق نیستند و تحت پوشش سازمانهای امدادی از قبیل کمیته امداد امام خمینی (ره) یا سازمان بهزیستی کشور هستند یا‌باید تحت پوشش سازمانهای یاد شده قرار گیرند، با تشخیص کمیته امداد امام خمینی (ره).
مقنن در تبصره ۲ ماده ۹۶ قانون اجرای احکام مدنی بیان کرده است که حقوق و مستمری دریافتی افراد نیازمند که از کمیته امداد و سازمان بهزیستی دریافت می کنند غیر قابل توقیف است.
- این مقرره با توجه به هدف پرداخت اینگونه مستمری ها به عدالت نزدیکتر است.
حقوق وظیفه بر ۲ نوع است:
- حقوق وظیفه از کارافتادگی: مستمری ثابتی است که در صورت از کار افتادگی یا نقص عضو کارمند به او پرداخت می شود.
- حقوق وظیفه وراث: مستمری ثابتی است که در صورت فوت کارمند به وراث او پرداخت می شود.
در هر حال حقوق و مزایای وظیفه قابل توقیف تا یک چهارم است با این شرط که بدهی مربوط به شخص وظیفه بگیر باشد.
طبق ماده ۹۷ قانون اجرای احکام مدنی مدیر اجرا توقیف حقوق محکوم علیه کارمند را به اداره یا سازمانی که وی در آن در حال اشتغال است ابلاغ می کند. رئیس یا مدیر آن سازمان موظف است که به مقدار مذکور از حقوق محکوم علیه کسر کرده و آن را برای مسئولین اجرا بفرستد. مدیر اجرا هم این مبلغ را در اختیار زوجه قرار میدهد.
رضا کیوانلو
