ایمنی در کارگاه ساختمانی از منظر قانون

طبق مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان ایمنی عبارت است از مصون و محفوظ بودن کلیه کارگران و افرادی که به نحوی در کارگاه ساختمانی با عملیات ساختمانی ارتباط دارند؛
مصون و محفوظ بودن کلیه افرادی که در مجاورت یا نزدیکی (شعاع موثر) کارگاه ساختمانی عبور و مرور، فعالیت یا زندگی می‌کنند و حفاظت و مراقبت از ابنیه، خودروها، تاسیسات، تجهیزات و نظایر آن در داخل یا مجاورت کارگاه ساختمانی.
«شعاع موثر» به شرایط کارگاه ساختمانی، ارتفاع سازه، همجواری‌ها، معابر، تاسیسات شهری، نوع تجهیزات، ابزار و ماشین‌‌‌‌‌آلات پیش‌بینی‌شده برای استفاده در کارگاه و همچنین روش تجهیز کارگاه و پلان طرح‌شده برای آن بستگی دارد.
این مبحث حفظ و تامین ایمنی ساختمان را وظیفه سازنده می‌داند و او را ملزم به تهیه بیمه مسوولیت مدنی و شخص ثالث کارگاه و همچنین بیمه اجباری کارگران ساختمانی می‌کند. از این رو به غیر از بیمه تامین اجتماعی کارگران، لازم است «حداقل» بیمه‌نامه‌های ذیل در ارتباط با مسوولیت سازنده ساختمان تهیه شود:
۱. بیمه مسوولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان
۲٫ بیمه مسوولیت مدنی کارفرما ناشی از اجرای عملیات ساختمانی یا بیمه مسوولیت مدنی کارفرما در قبال اشخاص ثالث (شامل خسارات جانی به اشخاص ثالث و خسارت به اموال مجاور) قابل توجه است که مدت بیمه‌نامه مسوولیت مدنی کارفرما در قبال اشخاص ثالث باید تا پایان کار ساختمان تهیه شود و چنانچه تصور برخی سازندگان است این بیمه‌نامه فقط متوجه زمان گودبرداری نیست. چه مخاطراتی همچون آسیب به خودروها و اموال عمومی و  تاسیسات شهری تا پایان کار وجود دارد.
در اینجا از فکر اشتباه برخی صاحب‌کاران  ساختمانی در مورد بیمه و ایمنی نکته‌ای مطرح می‌شود. برخی صاحب‌‌‌‌‌کاران در ساختمان‌‌‌‌‌سازی به اشتباه فکر می‌‌‌‌‌کنند که اگر کارگاه را بیمه کنند، دیگر نیازی به تامین ایمنی ندارند و می‌‌‌‌‌توانند از ایمنی کارگاه صرف نظر کنند. به گمان این افراد خدمات شرکت بیمه، جایگزین وظایف کارفرما و مجری ساختمان در رعایت ایمنی کارگاه است. در صورتی که تامین ایمنی پروژه یک اصل است. تامین ایمنی جزو وظایف اولیه صاحب‌‌‌‌‌کاران و مدیران پروژه به حساب می‌آید،‌‌‌‌‌ بیمه در امتداد تامین ایمنی قرار دارد و جایگزینی برای آن محسوب نمی‌‌‌‌‌شود.
ایمنی از سلامت و جان کارگران محافظت می‌کند و بیمه با انتقال بخشی از هزینه‌های حوادث ناشی از مسوولیت کارفرما، از کارفرما (بیمه گذار) به شرکت‌های بیمه (بیمه گر)، هزینه حوادث را برای کارفرمایان کاهش می‌دهد و از سرمایه مالی آنها محافظت می‌کند. بنابراین بیمه به‌طور مستقیم و اولیه از سلامت و جان کارگران محافظت نمی‌کند. با فرض اولی بودن حفظ جان از حفظ سلامت به لحاظ انسانی، آنجا که امکان دارد کارفرمایی بدون تهیه بیمه‌نامه به‌دلیل هزینه‌های بالای درمان، از انتقال فرد حادثه دیده به مراکز درمانی خودداری یا تعلل کند و این خودداری و تعلل موجب فوت کارگر شود، چه هزینه درمان و دیه نقص عضو بعضا بیشتر از دیه فوت واقع می‌شود، کارفرمایی که بیمه‌نامه تهیه کرده بدون واهمه از هزینه‌های درمان، حادثه دیده را به مراکز درمانی منتقل می‌کند و بیمه در این حالت به‌عنوان یک عامل ثانویه و به‌طور غیر مستقیم موجب حفظ سلامت و جان کارگر می‌شود.
البته بیمه امروز به عامل تهدید سلامت و جان کارگران تغییر شکل داده است! چه کارفرمایان با تلقی اشتباه از نقش و کارکرد بیمه و ایمنی و امید به اینکه در صورت قصور، بیمه‌گر کلیه هزینه‌های حوادث را می‌پردازد، با تهیه بیمه‌نامه، تامین ایمنی را جدی نگرفته و از انجام آن سرباز می‌زنند. قاعدتا کارگاهی که شرایط کار ایمن را ندارد، صاحب‌‌‌‌کاری که برای تامین ایمنی کارگران تلاش نمی‌‌‌‌کند، هیچ بیمه‌‌‌‌‌گری نباید پرداخت خسارات آن را بر عهده بگیرد.
حتی در صورت پذیرش بیمه برای پرداخت خسارت‌‌‌‌‌ها نیز، پرداخت‌‌‌‌‌ها تنها شامل بخشی از هزینه‌‌‌‌‌های مستقیم پزشکی، غرامت فوت یا نقص عضو می‌‌‌‌‌شود. درصورتی‌که هزینه‌‌‌‌‌های غیرمستقیم که بعضا تا ۴ برابر هزینه‌‌‌‌‌های مستقیم حوادث برآورد می‌‌‌‌شوند، در پوشش بیمه‌‌‌‌‌ها قرار ندارند. هیچ بیمه‌‌‌‌‌ای نمی‌‌‌‌‌تواند اعتبار از دست‌ رفته صاحب‌‌‌‌کار را برای بی‌اعتنایی به جان کارکنان و همچنین فقدان افراد حادثه‌‌‌‌‌دیده در میان خانواده و فرزندان‌‌‌‌‌شان جبران کند